Ελκώδης κολίτιδα: Ποια είναι τα αίτια, τα συμπτώματα και η θεραπεία; Ένας γιατρός απαντά

Τι είναι η ελκώδης κολίτιδα;

,,Η ελκώδης κολίτιδα (ιδιοπαθής πρωκτοκολίτιδα) είναι ένας χρόνιος αυτοάνοσος τύπος νόσου. Πρόκειται για μια αιμορραγική-καταρροϊκή ελκώδη φλεγμονή του βλεννογόνου και των υποβλεννογόνων στρωμάτων του παχέος εντέρου. Η έκταση μπορεί να ποικίλλει από περιορισμένη προσβολή του ορθού έως προσβολή ολόκληρου του παχέος εντέρου. Η ονομασία ελκώδης κολίτιδα μπορεί να μεταφραστεί απλουστευτικά ως ελκώδης φλεγμονή του παχέος εντέρου, ωστόσο, έλκη του βλεννογόνου εμφανίζονται μόνο σε σοβαρές μορφές της νόσου,” εξηγεί η MUDr. Jana Fusková από την κλινική EUC Clinic Zlín.

Πρόκειται επομένως για μια χρόνια νόσο του βλεννογόνου του παχέος εντέρου, στην επιφάνεια του οποίου προκαλεί φλεγμονώδεις αλλαγές διαφορετικού βαθμού. Η νόσος προσβάλλει πάντα πρώτα το ορθό και στη συνέχεια εξαπλώνεται σε διάφορα μέρη του παχέος εντέρου. Η πορεία της νόσου είναι ατομική για κάθε ασθενή. Η φάση ηρεμίας της νόσου αναφέρεται ως ύφεση, ενώ η ενεργός φάση ως προσβολή ή υποτροπή.

Φωτογραφία: Shutterstock

Αιτίες της ελκώδους κολίτιδας

Η αιτία της νόσου δεν έχει ακόμη αποσαφηνιστεί, γι’ αυτό και η ελκώδης κολίτιδα ονομάζεται επίσης ιδιοπαθής πρωκτοκολίτιδα (ιδιοπαθής = προκύπτει από άγνωστη αιτία). Οι πιο πιθανές θεωρίες περιλαμβάνουν Διαταραχή της ανοσολογικής απόκρισης σε κοινά βακτηριακά αντιγόνα σε ένα γενετικά προδιατεθειμένο άτομο. Συνεπώς, πρόκειται για μια ασθένεια πολυπαραγοντικής αιτιολογίας.

Πιστεύεται ότι εμπλέκονται πολλαπλοί παράγοντες, μεταξύ των οποίων:

• Κληρονομικότητα,
• εντερικές μολυσματικές ασθένειες,
• Κάπνισμα,
• διαταραχή του ανοσοποιητικού συστήματος του βλεννογόνου,
• Δυτικοευρωπαϊκό στυλ διατροφής,
• ψυχολογικοί παράγοντες – π.χ. μακροχρόνιο στρες,
• λήψη ορισμένων φαρμάκων – π.χ. αντιβιοτικά, μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη.

Τα συμπτώματα είναι συνήθως αναπτύσσονται σταδιακά και ποικίλλουν σε ένταση– από ήπια έως σοβαρή. Οι ασθενείς με ελκώδη κολίτιδα, ιδίως παγκολίτιδα, έχουν επίσης αυξημένη κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου .

Συμπτώματα ανά τύπο ελκώδους κολίτιδας

Το συνηθέστερο σύμπτωμα είναι διάρροια με αίμα και βλέννα ακόμη και 20 φορές σε 24 ώρες, κοιλιακό άλγος, κράμπες και έντονη επιθυμία να περάσουν τα κόπρανα με επακόλουθο αίσθημα ανεπαρκούς αφόδευσης. Υπάρχει επίσης κόπωση, απώλεια βάρους, απώλεια όρεξης, αναιμία, πυρετός και αφυδάτωση.

Η ελκώδης κολίτιδα διακρίνεται συνήθως ανάλογα με την εντόπιση της φλεγμονής ή την έκταση και το τμήμα του παχέος εντέρου που προσβάλλεται από τη νόσο.

• Ελκώδης πρωκτίτιδα – Μια μορφή που προσβάλλει μόνο το ορθό. Συμπτώματα: Διάρροια με πρόσμιξη αίματος και βλέννας, κοιλιακό άλγος, ανεπαρκής αίσθηση αφόδευσης μέσω συχνής παρότρυνσης για κόπρανα – τεινεσμός.
• Πρωκτοσιγμοειδίτιδα – εδώ προσβάλλονται το ορθό και ο οισοφάγος του παχέος εντέρου. Συμπτώματα: Διάρροια με πρόσμιξη αίματος, κράμπες και πόνος στην κοιλιά, ανάγκη για κόπρανα.
• Κολίτιδα της αριστερής πλευράς – Προσβάλλει το ορθό, τον οισοφάγο και το κατιόν τμήμα του παχέος εντέρου. Συμπτώματα: Διαρροϊκές κενώσεις με πρόσμιξη αίματος ή βλέννας, κράμπες στην αριστερή πλευρά της κοιλιάς, απώλεια βάρους.
• Παγκολίτιδα – επηρεάζει ολόκληρο το παχύ έντερο. Συμπτώματα: Αιματηρή διάρροια, κοιλιακό άλγος και κράμπες, κόπωση, απώλεια βάρους.
• Πλήρης κολίτιδα – Πρόκειται για μια σοβαρή μορφή παγκολίτιδας με δυνητική απειλή για τη ζωή του ασθενούς. Συμπτώματα: Έντονος πόνος και διάρροια που μπορεί να οδηγήσει σε αφυδάτωση και σοκ, με κίνδυνο εμφάνισης μιας σοβαρής επιπλοκής που ονομάζεται τοξικό μεγάκολο = μια κατάσταση όπου τμήμα του εντέρου τεντώνεται με επακόλουθη συσσώρευση βακτηρίων και τοξινών. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε δηλητηρίαση του αίματος, περιτονίτιδα και απειλητικό για τη ζωή σοκ.

Συμπτώματα συνήθως αναπτύσσονται σταδιακά και ποικίλουν σε ένταση– από ήπια έως σοβαρή. Οι ασθενείς με ελκώδη κολίτιδα, ιδίως παγκολίτιδα, έχουν επίσης αυξημένη κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου .

Εξωεντερικές εκδηλώσεις της ελκώδους κολίτιδας

Πρόκειται για συστηματικές εξωεντερικές εκδηλώσεις της νόσου. Οι περισσότερες συνοδεύουν τη δραστηριότητα της νόσου, με εξαίρεση την αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα, την ραγοειδίτιδα, την πρωτοπαθή σκληρυντική χολαγγειίτιδα και το γαγγραινώδες πυόδερμα.

• Δερματικές παθήσεις (οζώδες ερύθημα, γαγγραινώδες πυόδερμα),
  εκδηλώσεις στη στοματική κοιλότητα (άφθες),
• διαταραχές των αρθρώσεων (αρθρίτιδα, ),
• οφθαλμικές διαταραχές (επιπεφυκλίτιδα, ραγοειδίτιδα),
• ηπατική νόσος (πρωτοπαθής σκληρυντική χολαγγειίτιδα).

Διάγνωση της κολίτιδας

Η διάγνωση βασίζεται σε ανάλυση του ιατρικού ιστορικούή μια λεπτομερή περιγραφή των δυσκολιών του ασθενούς. Η διάγνωση και ο αποκλεισμός βακτηριακών, ιογενών ή παρασιτικών λοιμώξεων είναι εξέταση κοπράνων. Η παρουσία και η δραστηριότητα της εντερικής φλεγμονής υποδεικνύεται από την εξέταση καλπροτεκτίνης κοπράνων. Περαιτέρω εξετάσεις αίματοςοι οποίες μπορεί να αποκαλύψουν αύξηση φλεγμονωδών παραμέτρων, όπως η CRP, λευκοκυττάρωση (αύξηση των λευκών αιμοσφαιρίων), αναιμία ή ανεπάρκεια μετάλλων και μείωση των επιπέδων λευκωματίνης.

Μια κυρίαρχη διαγνωστική μέθοδος είναι κολονοσκόπηση με δειγματοληψία βλεννογόνου για βιοψία , η οποία θα δείξει μια τυπική εικόνα του φλεγμονώδους βλεννογόνου του παχέος εντέρου. Από μέθοδοι απεικόνισηςΚοιλιακό υπερηχογράφημα με εστίαση στο παχύ έντερο, αξονική και μαγνητική τομογραφία.

Ελκώδης κολίτιδα – θεραπεία

Η ελκώδης κολίτιδα είναι μια ισόβια ασθένεια, αλλά θεραπεύσιμη. Λόγω της ασαφούς προέλευσης, δεν είναι δυνατή η αιτιολογική θεραπεία, δηλαδή η αντιμετώπιση της αιτίας. Στόχος είναι η πρόκληση ύφεσης (στάδιο ηρεμίας της νόσου) και η αντιμετώπιση πιθανών επιπλοκών. Η θεραπεία της ιδιοπαθούς εντερικής φλεγμονής (ελκώδης κολίτιδα και νόσος του Crohn) έχει υποστεί σημαντική αλλαγή τις τελευταίες δύο δεκαετίες, ιδίως με την εισαγωγή των βιολογικές θεραπείες.

Σε γενικές γραμμές, η θεραπεία μπορεί να χωριστεί σε συμβατική ιατρική θεραπεία, στοχευμένη ή βιολογική θεραπεία και χειρουργική θεραπεία.

Ιατρική θεραπεία της κολίτιδας

Οι περισσότεροι ασθενείς αντιμετωπίζονται κυρίως συμβατικά φάρμακα , δηλαδή μη βιολογικά φάρμακα, τα οποία περιλαμβάνουν ουσίες από τις ακόλουθες ομάδες:

• αμινοσαλικυλικά – μεσαλαζίνη (5-ASA) ή η προηγουμένως ευρέως χρησιμοποιούμενη σουλφασαλαζίνη,
• κορτικοστεροειδή – για τη διαχείριση της οξείας κρίσης της νόσου, πολλές παρενέργειες με τη μακροχρόνια θεραπεία,
• ανοσοκατασταλτικά – καταστέλλουν τις ανοσολογικές αντιδράσεις που βλάπτουν τον οργανισμό (εδώ κυρίως θειοπουρίνες),
• αντιβιοτικά και προβιοτικά – ως συμπληρωματική θεραπεία, η πορεία της νόσου μπορεί να επηρεαστεί θετικά από τις ποσοτικές και ποιοτικές αλλαγές στο φάσμα της εντερικής μικροχλωρίδας που προκαλούνται από τα αντιβιοτικά ή τα προβιοτικά,
• διατροφικές και υποστηρικτικές θεραπείες – Εντερική διατροφή, ή η χορήγηση θρεπτικών υποστρωμάτων στο στομάχι ή στο έντερο (χρησιμοποιείται ιδιαίτερα στα παιδιά).

Βιολογική θεραπεία της κολίτιδας

Όπως έχει ήδη αναφερθεί, η βιολογική θεραπεία εδώ αντιπροσωπεύει μια σημαντική πρόοδοστη φαρμακευτική θεραπεία. Επί του παρόντος ενδείκνυται για ασθενείς με μέτρια και πολύ ενεργή ελκώδη κολίτιδα που δεν ανταποκρίνεται στη συμβατική θεραπεία. Οι εξωαρθρικές εκδηλώσεις – επιπλοκές στις αρθρώσεις, στο δέρμα ή στα μάτια – αποτελούν επίσης λόγους χορήγησης.

Αν και η βιολογική θεραπεία θεωρείται αποτελεσματική, μπορεί να μην είναι κατάλληλη για όλους . Αυτό οφείλεται επίσης σε πιθανές παρενέργειες της βιολογικής θεραπείας– αλλεργική αντίδραση (έγχυσης) στη χορηγούμενη ουσία, αναποτελεσματικότητα της χορηγούμενης ουσίας, σχηματισμός αντισωμάτων, κίνδυνος λοιμωδών επιπλοκών, δερματική προσβολή κ.λπ.

Στην Τσεχική Δημοκρατία, η ινφλιξιμάμπη, η οποία είναι ένα μονοκλωνικό αντίσωμα που χορηγείται στους ασθενείς με ενδοφλέβια έγχυση, χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά για τη θεραπεία της ελκώδους κολίτιδας. Σήμερα διατίθεται ένα ευρύτερο φάσμα παραγόντων για τη βιολογική θεραπεία της ελκώδους κολίτιδας, οι οποίοι χορηγούνται τόσο ενδοφλεβίως όσο και με υποδόρια έγχυση.

Χειρουργική θεραπεία της κολίτιδας

Η χειρουργική θεραπεία συνήθως ακολουθεί τη φαρμακευτική θεραπεία. Η χειρουργική επέμβαση μπορεί να αντιπροσωπεύει οριστική θεραπεία . Η αφαίρεση ολόκληρου του προσβεβλημένου εντέρου θα μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του εντέρου.

Επί του παρόντος, η λεγόμενη ολική πρωκτοκολεκτομή με τη δημιουργία ειλεοπυελικής αναστόμωσης= αφαίρεση του παχέος εντέρου και του ορθού, όπου το άκρο του λεπτού εντέρου μετατρέπεται στη συνέχεια σε δεξαμενή και συνδέεται με τον πρωκτικό σωλήνα. Η μέθοδος αυτή επιτρέπει τη διατήρηση της εγκράτειας των κοπράνων και της φυσικής αφόδευσης.

Ελκώδης κολίτιδα – διατροφή

Σημαντικό ρόλο παίζουν επίσης ειδική διατροφή. Όταν η νόσος είναι ενεργή, συνιστάται δίαιτα χωρίς λίπος με περιορισμό των άπεπτων φυτικών ινών (λαχανικά, φρούτα, ξηροί καρποί, σπόροι, δημητριακά), αποκλεισμός των λιπαρών τροφών και ενδεχομένως προσωρινός αποκλεισμός των γαλακτοκομικών προϊόντων. Θα πρέπει να υπερισχύει η τροποποίηση της διατροφής με μαγείρεμα και ψήσιμο και όχι με τηγάνισμα. Η δίαιτα θα πρέπει να είναι ισορροπημένη με επαρκή σίδηρο και ασβέστιο . Συνιστάται επίσης να ακολουθείτε ένα τακτικό πρόγραμμα πόσης, να συμπεριλάβετε προβιοτικά για τη βελτίωση της πέψης και να συμπεριλάβετε στη διατροφή γαλακτοκομικά προϊόντα χαμηλής περιεκτικότητας σε λακτόζη.

ΣΥΜΒΟΥΛΗ: Σε φλεγμονή του εντέρου, όπως ένα υποστηρικτικό συμπλήρωμα της επαγγελματικής θεραπευτικής βοήθειας και μερικά βότανα. Για την ενίσχυση της εντερικής δραστηριότητας, είναι χρήσιμο βατόμουρα, τσάι z φύλλα βατόμουρου ήλινέλαιο.

Επιπλοκές της ελκώδους κολίτιδας

Οι πιθανές επιπλοκές της κολίτιδας μπορούν να χωριστούν σε οξείες και χρόνιες, τοπικές και συστηματικές.

• Οξείες τοπικές επιπλοκές – προκαλούνται από ανεξέλεγκτη φλεγμονή του εντερικού τοιχώματος. Πλήρης κολίτιδα με κίνδυνο ανάπτυξης τοξικού μεγακόλου (βλ. ανωτέρω).
• Οξείες συστηματικές επιπλοκές – δεν αφορούν το έντερο αλλά επηρεάζουν άλλα όργανα. Αυτές περιλαμβάνουν θρομβοεμβολικά συμβάντα, εξωεντερικές εκδηλώσεις που συνοδεύουν τη δραστηριότητα της νόσου, π.χ. φλεγμονή των αρθρώσεων (εντεροπαθητική αρθρίτιδα), φλεγμονή του υποδόριου λιπώδους ιστού (οζώδες ερύθημα), φλεγμονή της ίριδας και του ακτινωτού σώματος (ιριδοκυκλίτιδα).
• Χρόνιες επιπλοκές– Εάν η νόσος παραταθεί, μπορεί να εμφανιστούν επιπλοκές όπως καρκίνος του παχέος εντέρου, οστεοπόρωση, αιμορραγία με ανάπτυξη αναιμίας, μη μελανωματικοί όγκοι του δέρματος.

Η συνέπεια είναι η βάση για την επιτυχή θεραπεία

Η ελκώδης κολίτιδα είναι μια σοβαρή ασθένεια που μπορεί να αντιμετωπιστεί. Επομένως, είναι σημαντικό να ζητάτε έγκαιρα ιατρική συμβουλή, να κάνετε διάγνωση, να ακολουθείτε τη θεραπεία, τη δίαιτα και την αγωγή και να υποβάλλεστε σε τακτικές εξετάσεις. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος για την έγκαιρη ανίχνευση και αντιμετώπιση τυχόν επιπλοκών. Εάν εμφανίσετε κοιλιακό πόνο, αίμα στα κόπρανα, παρόρμηση για να περάσετε κόπρανα, διαρροϊκές κενώσεις που διαρκούν περισσότερο από ένα μήνα, απώλεια βάρους, επισκεφθείτε αμέσως γιατρό.

Πηγή.